Als er iets duidelijk is geworden de afgelopen week is het vooral de machteloosheid van de macht. Een minister moet aftreden vanwege een dom leugentje over zijn omgang met de groten der aarde. De pers jubelt omdat ze de politiek weet te corrigeren, maar het tekent vooral de leegte en machteloosheid van beide.
De kwestie is bijna te lullig voor woorden. VVD-politicus Halbe Zijlstra beweert op een partijcongres dat hij de Russische leider Poetin heeft horen zeggen dat die streeft naar een nieuw Groot Russisch Rijk waarbij het niet uitgesloten is om landen weer in te lijven. “Kazachstan is nice to have.” Later blijkt dat Zijlstra niet bij het gesprek aanwezig was en dat Poetin het ook nooit zo gezegd heeft. Tja …
Het interessantste aan deze affaire is de rol van oud Shell-topman Jeroen van der Veer. Halbe Zijlstra heeft het verhaal van hem. Van der Veer heeft wel met Poetin gesproken in de roemruchte datsja. Zijlstra heeft zich het verhaal toegeëigend en er een andere draai aan gegeven. Daarmee kon hij de indruk wekken goede buitenlandse connecties te hebben en zelfs invloedrijk te zijn. Wat het vooral duidelijk maakt is dat de echte invloed niet ligt bij Nederlandse politici maar bij de topmannen van het bedrijfsleven. Van der Veer geeft ook het laatste zetje aan de val van Zijlstra door diens verhaal niet langer te steunen.
Hoe smakelijk het allemaal ook is om te lezen, het is ook verontrustend. Verontrustend om waar het niet over gaat. Het gaat niet over de rol van fossiele brandstoffen. Het gaat niet over de macht van grote internationale bedrijven. Het gaat niet over het gebrek aan visie van de politiek op een duurzamer economie. En het gaat niet over de media die er niet in slagen om een meer agenderende rol in het publieke debat te spelen.
Gefeliciteerd Volkskrant, met dit succes. Nu graag ook het verhaal over de deals van Shell met Poetin.
Goed verhaal! Ik vroeg me ook al af waarom heeft vdVeer dit ooit aan HalveZoolstra verteld. Wat wilde hij daarmee bereiken?
Ik haat dat eeuwige speculeren dat deskundologen dan gaan doen, dus dat doe ik niet. Ik hoop dat deVolkskrant dieper gaat graven. En ik zou ook wel blij worden als via deze uiterst lullige affaire nu eindelijk ook onze aalgladde Mark Rutte ontmaskerd wordt.
Ja, de rol van Rutte in deze affaire is natuurlijk ook heel merkwaardig, maar het kwalijkste vind ik zijn gebrek aan visie en dat hij daar nog trots op is ook. Het lijkt soms of hij nooit het niveau van de personeelsfunctionaris is ontstegen. Ongelooflijk aardig, maar nauwelijks invloed en als het er echt op aankomt heb je niks aan ze want hun loyaliteit ligt bij de baas, lees: de grote bedrijven.
Macht, machteloosheid en onmacht
Jij en ik hebben geen macht: als in wie bepaalt.
Jij en ik hebben veel last daarvan.
Wanhopig voelen we ons.
Onderwijl geven we ons leven betekenis.
Onderwijl schrijven we geschiedenis.
Onderwijl maken we mooie liedjes.
De machteloosheid van de gemachtigde, politieke macht versus de ongebreidelde, alsmaar geconcentreerdere, ongemachtigde macht van het kapitaal.
Welk systeem van informatie, autoriteit en sturing is in staat om de alsmaar groeiende complexiteit van onze wereld met haar exponentieel toenemende verstrengeldheid in moreel aanvaardbare banen te leiden?
De mens zelf lijkt steeds minder in staat of bereid om zich echt te verdiepen in complexe materie om zodoende bewuste (morele) keuzes te kunnen maken en overziet vaak niet eens meer dat die keuzes niet alleen niet moreel te verantwoorden zijn maar vaak ook niet in hun directe eigenbelang.
Raken we misschien zo langzamerhand de grenzen van het menselijk intellect (of aandachtsspanne) en vervallen we daarom maar massaal voor splitsecond onderbuikgevoel met machteloze, gemachtigde, machthebbers tot gevolg die vrij baan geven aan de macht van het kapitaal. Maar die laatste heeft dan ook zo’n lekker simpel doel: meer meer meer. 😉
Interessante vraag of we aan de grenzen van het menselijk bevattingsvermogen zijn gekomen. Ik ben geneigd om te zeggen dat we in ieder geval op de grenzen van de rationaliteit zijn gestuit. Veel mensen (laten we zeggen minstens de helft) handelen niet primair rationeel. Ze maken keuzes op basis van hun gevoel en niet op basis van rationele argumenten. Dat hoeft ook helemaal niet erg te zijn, maar is wel een probleem als het voor de werking van het systeem nodig is dat de meerderheid rationele keuzes maakt.
Daarnaast denk ik dat we inderdaad ook zijn gestuit op de grenzen aan de besluitvorming. De maatschappij is zo complex, zo verstrengeld, zo onoverzichtelijk en zo verdeeld in oneindig veel strijdige belangen dat je een Salomonsoordeel en een Salomonsmandaat nodig hebt om besluiten te kunnen nemen. Dat zie je bijvoorbeeld bij de Europese Unie. Maar ik vraag me af of dat een principiële beperking is voor de mens of een beperking van de inrichting van het systeem. Bijvoorbeeld China laat – met vallen en opstaan – zien dat het wel degelijk mogelijk is om een maatschappij van 1 miljard mensen efficiënt te besturen. Je kan je bedenkingen hebben bij de moraliteit van het geheel, maar het lijkt wel te werken. We mogen de Chinezen bijvoorbeeld best dankbaar zijn voor de 1-kindpolitiek. Ook al was de uitwerking daarvan in individuele gevallen soms heel tragisch, het heeft er wel voor gezorgd dat de mondiale bevolkingsgroei nog enigszins te overzien bleef.