Als ik aanneem dat de beste manier om de wereld te verbeteren het toegeven is van je eigen fouten, wat zijn mijn fouten dan? In een vorig bericht heb ik een persoonlijke fout uitgewerkt. Hieronder volgt een ander type fout: mijn ecologische voetafdruk.
De ecologische voetafdruk is een getal dat weergeeft hoeveel biologisch productieve grond- en wateroppervlakte per jaar wordt gebruikt om een bepaald consumptieniveau te kunnen handhaven en het afval daarvan te kunnen verwerken. Bij een eerlijke verdeling van de beschikbare bronnen is per persoon wereldwijd 1,7 hectare beschikbaar. Wereldwijd gebruiken we nu gemiddeld 2,6 ha per persoon en in Nederland zaten we in 2012 zelfs op 6,31. Dat we met zijn allen ver boven het aantal beschikbare hectares zitten, betekent dat we de aarde uitputten. Er zijn eenvoudige voetafdruktestjes waarmee je je eigen ecologische voetafdruk kunt “berekenen”.
Ook met mijn eigen leven overvraag ik ruimschoots de mondiaal beschikbare 1,7 hectare. De ecologische voetafdruk is natuurlijk niet onomstreden en de testjes zijn zeker niet heel nauwkeurig en betrouwbaar maar het aardige ervan is dat het een hele duidelijke en meetbare uitdrukking is van de duurzaamheid van je leefpatroon en dat het suggesties geeft hoe je je leven zou kunnen beteren. Ik heb niet de illusie dat ik nu door de auto weg te doen, vegetarisch te gaan eten, niet meer te vliegen en Groen Links te stemmen de wereld kan redden, maar beseffen en toegeven dat mijn gedrag op dit vlak niet deugt, is stap één.
Meer in het algemeen beschouwd is dit een type fout dat niet direct een moreel verbod overschrijdt. Ik vermoord niemand, ik steel niet, ik ben niet per se heel gulzig of vrekkig en ik doe zeker niet opzettelijk iemand kwaad, maar het gedrag heeft wel heel kwalijke gevolgen. Zeker als heel de westerse wereld zich er schuldig aan maakt. Ik denk dat je dit gedrag ook kunt beschouwen met Hannah Arendt’s begrip van de banaliteit van het kwaad. Zij muntte die term voor de Duitsers die zonder persoonlijk wreed te zijn of mensen te doden, toch bijdroegen aan de vernietiging van de Joden. Ik wil niet beweren dat ons gedrag even erg is als dat van Eichmann c.s. en het heeft ook geen zin om je hier overdreven schuldig over te voelen, maar ik denk wel dat we ons moeten realiseren dat er in onze leefstijl een fout zit waar we iets aan moeten doen, persoonlijk maar ook politiek-maatschappelijk. En gelukkig zijn daar nu ook ideeën over, zoals de Donut economie van Kate Raworth.
Wat mij betreft fout vervangen door tekortkoming of beperking. Is toch minder negatief beladen, zoals ik eerder al opmerkte. Dat fout ruikt erg calvinistisch flagellant! En jij ziet geen moreel verbod overtreden. Ik wel. We stelen de aarde van toekomstige generaties. Nee de oplossing is niet vega eten en groenlinks stemmen. Helpt natuurlijk wel. Misschien is de enige manier een verplichte Footprintaccount, waarop de overheid je ‘belast’. Ik las gisteren een
verhaal van een stel die in een tinyhouse wonen, weinig kosten minimale footprint… maar wat zegt dit stel: dan kunnen we veel reizen. Ik denk niet met een huifkar door drente.
Als ik er over doordenk, vermoed ik dat het zo zal gaan. Geen verbod, de vervuiler betaalt.
Grappig dat reizen van dat tinyhouse stel. Ik had het verhaal wel gezien, maar niet zo goed gelezen. (Ik heb nog even een linkje toegevoegd in je commentaar).
De vervuiler betaalt lijkt me een praktische en redelijk rechtvaardige maatregel. Het bevoordeelt misschien wel de rijken.
Wat betreft de terminologie: fout, tekortkoming of beperking; het maakt mij niet zoveel uit. Ik vind fout wel lekker duidelijk. En zeker als je er wèl een moreel oordeel aan verbindt, zoals jij voorstelt, dan kun je het beestje beter bij de naam noemen, vind ik. Maar misschien is dat de Leraar Duits in mij die naar boven komt.
Wat ons te doen staat is steeds weer op zoek te gaan , vragen te stellen die niet gesteld kunnen worden. En zonder angst, te vragen.