Montaigne was een van de eersten die zich volledige en publieke eerlijkheid ten doel stelde. Ook over zijn persoonlijke tekortkomingen en gebreken.
Waarom?
Er is in de slipstream van de #MeToo onthullingen ook discussie over de noodzaak cq. wenselijkheid van bekentenissen. Montaigne was daar zeer stellig over …
“… [ik heb] mij de regel gesteld dat alles wat ik durf te doen ook durf te zeggen; en zelfs gedachten staan me tegen indien ik ze niet openbaar zou kunnen maken. Ook het slechtste wat ik doe of ben, vind ik niet zo verfoeilijk als het feit dat ik zo laf zou zijn er niet voor uit te komen. Iedereen wordt discreet als het er op aankomt iets te bekennen. Men zou dat moeten zijn als het op handelen aankomt. […]
God geve dat mijn buitensporige vrijmoedigheid mijn lezers tot een vrijheid inspireert die uitstijgt boven deze laffe schijndeugden, waartoe we door onze tekortkomingen gebracht worden, zodat ik met mijn onmatigheid betaal om hen tot de juiste mate van verstand te brengen! Wij zijn gebreken wil weergeven moet ze eerst zien en onderzoeken. Degenen die ze voor anderen verbergen, verbergen ze gewoonlijk ook voor zichzelf”
Essays, boek III, 5 (VW: p. 994-995)
Het is wel twijfelachtig of Montaigne in zijn essays helemaal eerlijk is en zijn tekortkomingen ook allemaal openbaar maakt. Je zou eigenlijk zeggen dat het wel meevalt. Hij noemt bijvoorbeeld zijn melancholie, en wat hij het meest noemt is zijn slechte geheugen, maar daar weet ie aardig mee om te gaan gezien alle citaten die hij her en der vandaan weet te plukken. Dat lijkt meer op het zwakke punt dat iemand op een sollicitatiegesprek wordt gevraagd. Iedereen die zich een beetje heeft voorbereid heeft, noemt dan een punt dat eigenlijk alleen een schaduw is van een kwaliteit.
Maar zijn intentie hierin is wel heel serieus. Voortbordurend op Seneca stelt hij:
“Als de kwalen van de ziel in kracht toenemen, worden ze minder zichtbaar: hoe zieker iemand is, hoe minder hij het beseft. Dat is dan ook de reden dat we ze [de tekortkomingen] met onbarmhartige hand steeds weer aan het licht moeten brengen. We moeten ze uit ons diepste innerlijk losrukken en blootleggen.”
Misschien toch ook meer #Ihave’s?